Nohut Yetiştiriciliği

TARIMI ve EKOLOJİK İSTEKLERİ

İklim İstekleri:

Nohut tohumları 15–30 OC arasındaki sıcaklıklarda çimlenebilmektedir. Ancak en uygun çimlenme sıcaklığı 200C dir. Bazı nohut çeşitlerinin 5 cm kar altında -29 0C, kar örtüsüz -12,9 0C ye dayandığı bildirilmiştir. Nohutta vejetatif gelişmenin erken dönemlerinde en elverişli sıcaklık isteği gece 21–24 0C, gündüz 29–32 0C arasında, daha sonraki gelişme döneminde ve çiçeklenmede istenen sıcaklık isteği gece 18–21 0C, gündüz 26–29 0C arasında değişmektedir.

Toprak İstekleri:

Nohut toprak istekleri bakımından fazla seçici değildir. Su tutan veya çok kumlu topraklar nohut yetiştiriciliği için uygun değildir. İyi drene edilmiş toprakları tercih eder. Diğer Yemeklik Tane Baklagillere göre tuzluluğa daha fazla dayanıklı olup, tuzlu toprakların ıslahında önerilen bir bitkidir. Kireçli topraklar sert tanelerin oluşmasına neden olur. Toprakta alınabilir kalsiyum miktarının fazla olması, ürünün pişme kalitesini olumsuz yönde etkiler. Genellikle toprak pH’ sının 6,0–9,0 arasında olması üstün nohut verimi için uygundur. Nohut tohumlarının çimlenmesi için tarla kapasitesinin % 15 in altında olması gerekir.

YETİŞTİRME TEKNİĞİ VE KÜLTÜREL İŞLEMLER

Tarla Hazırlığı:

Nohut, çok ince hazırlanmış bir tohum yatağına gerek duymaz fakat toprağın derin sürülmüş olmasını ister. Yurdumuzun nohut yetiştiren bütün bölgelerinde kışlık tahılların hasadından sonra ve sonbaharda yağmurlardan önce soklu pullukla 15– 20 cm derinlikte ilk sürüm yapılır ve ilkbahara kadar beklenir. Ekimden önce ikinci toprak işlemesi tarla toprağı tava gelir gelmez ilkbaharda (Mart ayının ilk haftası) kültivatör+tırmık veya diskaro+tırmıkla 10–15 cm derinlikten toprak işleme gerçekleştirilir ve böylece düzgün bir tohum yatağı hazırlanmış olur. Özellikle su miktarını sorun olduğu bölgelerde ilkbahar toprak işlemesinde çok dikkatli olunması, gereksiz yere su kaybına yol açılmaması gerekir.

Gübreleme:

Nohut bir baklagil bitkisi olduğundan azot ihtiyacını genellikle köklerindeki bakterilerin oluşturduğu yumrucuklardan sağlar. Bu sebeple ilk defa nohut tarımı yapılacak yerlerde nohut tohumlarının sözkonusu bakteriler ile aşılanması gerekmektedir. Bu nedenle öteden beri nohut yetiştirilen tarlalarda azotlu gübre verilmesine gerek yoktur diye düşünülse de, köklerinde yumru oluşup azot bağlamaya başlayıncaya kadar ki dönemdeki azot ihtiyacını karşılamak amacıyla tarlaya ekim öncesi 2–4 kg/da saf azot verilmesi gerekir. Kök sistemini ve olgunlaşmayı hızlandırmak için ise 6–8 kg/da saf P2O5 verilmesi önerilmektedir. Gübrelemede % 18 Azot ve % 46 P2O5 kapsayan Diamonyum Fosfat (DAP) gübresinin kullanılması nohut yetiştiriciliği için gerekli olan her iki besin maddesini karşılaması bakımından uygundur.

Ekim Zamanı:

Nohutta ekim zamanı hava sıcaklığı ile yakından ilişkilidir. Ülkemizde en uygun ekim zamanı bölgelere göre Şubat ortası ile Nisan ayları arasında değişiklik göstermektedir. Nohut ekiminin ilkbahar son donlarından 7–10 gün önce ekilmesi önerilir. Antraknoz hastalığına dayanıklı çeşitlerin bulunması ile Orta Anadolu iklim şartlarında ekimlerin ilkbaharda tarlaya girilebilen ilk tarihlerde yapılması tavsiye edilmektedir. Kışları ılıman geçen yörelerimizde ise ekimlerin daha erken tarihlerde yapılmasının verimi arttırdığı tespit edilmiştir.

Ekim Yöntemi:

Yurdumuzda serpme ekim yaygın olarak uygulanmaktadır. Serpme ekim yönteminde daha fazla tohum kullanılmaktadır. Bazı yörelerimizde ise saban çizgisine nohut ekimi yapılmaktadır. En ideal nohut ekim yöntemi, nohudu mibzerle sıraya ekmektir. Bunun için plakaları değiştirmek sureti ile mısır ve fasulye eken ekim makineleri veya ayarlanabilen diğer tip mibzerler nohut ekiminde kullanılabilir.

Ekim Sıklığı ve Ekim Derinliği:

Nohutta en uygun ekim sıklığı Orta Anadolu Bölgesinde m2 de 100 bitki, Güney Marmara bölgesinde 40 bitki, Ege bölgesinde ise 50–75 bitki olarak belirlenmiştir. Mibzerle ekimde sıra arası, ot kontrolü çapa makinesi ile yapılacaksa 45 cm, elle yapılacaksa 30–35 cm, ekim derinliği 5–6 cm olmalıdır. Tohumlar derin (10 cm) ekilirse bitkinin çiçeklenme zamanı gecikir, az sayıda çiçek ve meyve olur.

Çeşitler:

Nohut çeşitlerini şöyle sıralayabiliriz. Canıtez 87, Akçin, ILC 482, Eser 87, ILC 195/2, 87 Ark 71112. İLC-487, İzmir-92, Menemen-92, Aydın-92, Damla-89, Aziziye, Diyar-95, Gökçe, Sarı-98, Cevdetbey-98, Küsmen-99, Uzunlu-99, Er-99, Çağatay, Gülümser, Işık-05, Yaşa-05, Taek-Sağel, Dikbaş. Hisar, Azkan ve Aksu’ dur.

Tohumluk ve Tohumluk Miktarı:

Tam anlamıyla hazırlanmış tohumluk yüksek verimin garantisidir. Tohumluğun temiz ve hastalıksız tarladan alınması, iyi temizlenmiş olması, içinde kırık, cılız tane bulunmaması, çimlenme güçlerinin % 85–95 olması gerekir. Tohumla geçen bir hastalık olan Antraknoz hastalığına karşı alınacak en büyük önlemlerden birisi, ekilen tohumluğun hastalıksız tarladan alınmış tohum olmasıdır. Ülkemizde iyi dallanan koçbaşı nohutlarda serpme ekimde 10–12 kg/da, mibzerle ekimde 8–10 kg/da tohum tavsiye edilir.

Bakım:

Nohutta yapılan en önemli bakım işlemlerinden birisi de yabancı otlarla mücadeledir. Genelde geç ilkbahar ekiminden sonra yabancı otlar problem değildir. Ancak bazı yıllar yağışlar devam ederse otlanma olmaktadır. Bu nedenle küçük tarlaları olan üreticiler elle bir kere ot temizliği yapabilirler. Hastalıklara dayanıklı olan çeşitlerin erken ekiminde büyük oranda verim artışı sağlanmakta ama tarlalarda ot miktarı fazla olmaktadır. Bu nedenle erken ekimde mutlaka yabancı ot kontrolü yapılmalıdır. Nohut genel olarak Türkiye’de ve çoğu ülkede kuruda yetiştirilir. Nohut tarımında sulama, kurak koşullarda ürünün garantisidir. Konya ovasında yapılan bir çalışma sonucu, Antraknoz hastalığına toleranslı çeşitler kullanılarak nohudun üç kez sulanması ile verimin önemli oranda arttığı bildirilmiştir.

Birinci sulama çiçeklenme başlangıcında, ikinci sulama bakla bağlama başlangıcında, son sulama ise tane doldurma devresinde yapılmalıdır. Su kaynağımız bir sulamaya imkân veriyor ise, sulamanın çiçeklenme başlangıcında yapılması önerilmektedir. Nohutta zararlılarla mücadelede için toprak işleme, ekim nöbeti ve temiz tohumluk gibi kültürel önlemlerin yanında kimyasal yöntemlerde kullanılmaktadır. Zararlı görüldüğünde en yakın Tarım teşkilatına başvurulmalı ve onların tavsiyelerine göre hareket edilmelidir.

Hasat ve Depolama:

Hasadın tam zamanında yapılması, hasat kayıplarını en aza indirerek kaliteli ve yüksek verim alınmasını sağlar. Nohutta bitkiler çeşitlere ve iklim durumuna göre ekimden 95–120 gün sonra hasat olgunluğuna gelir. Nohutta tane dökme problemi yoktur. Bitkide yapraklar kırmızımsı kahverengine dönüştüğünde, olgunlaşmış bitkiler sökülerek hasat yapılır. Sökülen bitkiler birkaç gün yığınlar halinde tarlada bekletilerek tamamen kurumaları sağlanır. Daha sonra özel nohut harman makineleri ile harman yapılır. Ancak son yıllarda araştırma kuruluşlarınca geliştirilen uzun boylu çeşitlerin çok rahatlıkla biçerdöverle hasadı yapılabilmektedir. Nohut konulacak depo mutlaka temiz ve zararlılara karşı ilaçlanmış olmalıdır. Tanelerin depolanmasında yüksek sıcaklık ve düşük oransal nem canlılığın korunması yönünden çok önemlidir. Depolanacak nohudun tanede su oranı % 13,5’ in üzerinde olmamalıdır. Şayet hasat edilen üründe nem oranı %13,5 in üzerinde ise depoya gönderilmeden önce sergenlerde nemi %13,5’ in altına düşürüldükten sonra depoya götürülmelidir. Selektörde kırık, bozuk ve delik taneleri temizlenen ürünün depolama süresince fazla nemli hava ile temasını önlemek amacıyla sık dokunmuş çuvallara doldurulmalıdır. Nohut için en uygun ambarlar, sıcaklığının 10 0C’nin üzerine çıkmadığı hava oransal neminin % 55–60 civarında olduğu, ambar zararlılarına karşı gerekli kimyasal mücadele önlemlerin alındığı, temiz ortamlardır. Nohutta iyi depolama yapılmadığında % 25 ağırlık kaybı olmaktadır.