Muz Yetiştiriciliği
Muz, esas olarak bir tropik iklim bitkisi olmasına karşın, bazı mikro-klimalarda subtropik iklim koşullarında da yetiştirilebilmektedir. Muzun anavatanı, Güney Çin, Hindistan ve Hindistan ileAvustralya arasında kalan adalardır.
Ülkemizde muz yetiştiriciliği, Akdeniz Bölgesinde, Mersin – Antalya kıyı şeridinde, Toros Dağları tarafından korunmuş, mikro-klima olanaklarının daha uygun bulunduğu Anamur, Bozyazı, Alanya ve Gazipaşa’da yaygın olarak yapılmaktadır.
Alanya veGazipaşa’da açıkta, Anamur ve Bozyazı’da ise örtüaltında yetiştiricilik yapılmaktadır. Dünyanın muz yetiştirilen en kuzey bölgesi olan ülkemizde, gecegündüz ile yaz-kış arasındaki iklim değişiklikleri, düşük kış sıcaklıkları, yüksek yaz sıcaklıkları en önemli iklimsel sorunlar olarak karşımıza çıkmaktadır.
Sera
Bitki büyüme ve gelişmesi için gerekli iklim etmenlerinin kontrol edildiği örtüaltı tarımına sera denilmektedir. Bitki büyüme ve gelişmesi için gerekli iklim etmenleri ve fonksiyonları;
Sıcaklık
Sera iç ortam havasının sıcaklığı, muz bitkisinin istediği değerden yüksek olması, bitkide strese, gövde direncinin azalmasına, fotosentez ile solunum dengesinin bozulmasına, büyümenin yavaşlamasıveya durmasına, hevenklerdeki verim ve kalitenin azalmasına neden olur.
Sera iç ortam havasının istenilen değerden düşük olması durumunda, bitkide gelişmenin yavaşlaması veya durmasına, parmaklarda şekil bozukluğuna, parmaklarda renk değişimine, hevenklerin verim ve kalitesinin düşmesine, genç hevenklerde boğaz tıkanmasına, özellikle hevenk büyüme döneminde oluşacak soğuk zararlanmalarında verimde % 35’e ulaşan ağırlık kayıplarına neden olmaktadır.
Işık
Işık muz bitkisinde fotosentezde, fide çıkışında, çiçeklenmede ve vejetatif gelişmenin gerçekleşmesinde ve düzenlenmesinde etkilidir. Sera içerisindeki ışık yoğunluğunun istenilenden az olması durumunda muz bitkisinde boyda uzama, gövdede cılızlaşma, fotosentezin azalması ile yapraklarda küçülme ve yapraklarda sararma meydana gelir.
Yapılan bilimsel çalışmalara göre seraların kış aylarındaki ışık geçirgenliğini arttırmak için doğu – batı istikametinde yönlendirilmeleri gerekmektedir. Örtü malzemesi tercih edilirken ışık geçirgenliğinin yüksekliğine ve nem yoğuşma oranının az olmasına dikkat edilmelidir. Plastik örtü malzemelerinin ışık geçirgenliği her yıl % 5 – % 8 oranında azalmaktadır. Bu nedenle örtü malzemeleri ekonomik ömürleri tamamlandığında yenilenmelidir.
Çift katlı örtü malzemelerinin ışık geçirgenliğinde tek katlılar oranla büyük bir azalma görüldüğünden dolayı çift katlı örtü malzemelerinin kullanılması durumunda daha fazla ışık geçiren örtü malzemeleri tercih edilmelidir.
Bağıl (Oransal) Nem
Bağıl nem değerinin istenilenden yüksek olması durumunda bitki direncinde ve ürün kalitesinde azalma meydana gelmektedir. Bağıl nem oranının istenilenden düşük olması durumunda ise hevenklerin verim ve kalitesinde azalma meydana gelmektedir. Muz bitkisinin gelişimi için sera içi bağıl nem değeri % 60’ın altına düşmemeli, % 90’ın üzerine çıkmamalıdır. Serada fazla nemin dışarı atılması için havalandırmaya önem verilmelidir.
Hava Bileşimi – Karbondioksit Konsantrasyonu
Sera iç ortamında dışarıya oranla daha az karbondioksit bulunmaktadır. Havadakikarbondioksit miktarı % 0,035 iken, 2 saat kapalı kalan bir serada karbondioksit oranı % 0,01 oranına düşmektedir. Uygun havalandırma ile muz bitkisinin fotosentez için ihtiyacı olan karbondioksit sera içerisine girmiş olur.
Örtüaltı Muz Tarımında Dikkat Edilmesi Gereken
Hususlar
- Seralar uygun sıcaklık ve bitki için uygun gelişme ortamının sağlanması açısından oluk yüksekliği en az 5 m. olacak şekilde planlanmalıdır.
- Serada sıcaklık ve nem kontrolü açısında havalandırmaya önem verilmeli, toplam havalandırma penceresi açıklığı sera taban alanına göre % 6 oranında olacak şekilde planlanmalıdır. Bunun % 2,5’i çatıda, % 3,5’i kenarlarda olacak şekilde havalandırma pencereleri konumlandırılmalıdır. Başka bir deyişle 1 da. Sera taban alanına göre 60 m2 toplam havalandırma açıklığı olmalı, bunun 25 m2 ‘si çatıda, 35 m2 ‘si kenarlarda bulunmalıdır.
- Serada yan kısımda bulunan havalandırma pencereleri oluğun hemen altının yanı sıra havalandırma etkinliğini arttırmak amacıyla daha alt mesafelere de yerleştirilmelidir.
- Özellikle yaz aylarında sera içi ortam sıcaklığı, muz bitkisinin sıcaklık stresine girmeye başladığı 34 0C‘nin üzerine çıkmasını önlemek amacıyla gölgeleme materyali kullanılmalıdır.
- Muz bitkisi sera içi sıcaklık farkının 15 0C‘den fazla olmasını istemez. Özellikle bulutsuz kış gecelerinde sabaha doğru 7 – 8 0C‘ye kadar düşmekte, güneşin doğması ile birlikte öğle saatlerinde sıcaklık 30 0C‘ye kadar yükselmektedir. Birkaç saat içerisinde oluşabilecek yüksek sıcaklık farkına karşı havalandırmaya özel olarak önem verilmelidir.
- Sera içi sisleme sistemleri seranın üst kısımlarına yerleştirilerek su zerreciklerinin havada kalma süresi arttırılmalıdır.
- Kış aylarındaki ışık geçirgenliğini arttırmak için seralar doğu – batı doğrultusunda yönlendirilmelidir.
- Sera örtü malzemesi tercih edilirken ışık geçirgenliğinin yüksek olmasına ve nem yoğunlaşma oranının az olmasına dikkat edilmelidir.
- Plastik örtü malzemelerinin ışık geçirgenliği her yıl % 5 – % 8 oranında azalmaktadır. Bu nedenle örtü malzemeleri ekonomik ömürleri tamamlandığında yenilenmelidir. Çift katlı örtü malzemelerinin ışık geçirgenliğinde tek katlılar oranla büyük bir azalma görüldüğünden dolayı çift katlı örtü malzemelerinin kullanılması durumunda daha fazla ışık geçiren örtü malzemeleri tercih edilmelidir.
- Muz seralarında yapılan uygulamaların en önemli amacı, sera iç ortam sıcaklık, nem, ışık ve hava bileşenlerini muz bitkisinin istediği değerlerde tutmaktır. Bu nedenle sera içi sıcaklık 27 0C‘nin üzerine çıktığında havalandırma yapılmalıdır.
