Mantar Yetiştiriciliği

Mantar Üretim Yerleri  Doğada ancak belirli mevsimlerde iklim koşullarına bağlı olarak kendiliğinden yetişen mantarlar, ısı, nem, havalandırma ve uygun besi ortamı gibi mantarların yetişebilmesi için gerekli koşullar sağlandığında yıl boyu üretilebilmektedir. Genellikle loş, serin ve nemli yerler mantarın yetişme alanları olarak bilinir.

Yıl boyu üretim için mantarın optimum gelişme sıcaklığının sağlanması gerekir. Bunun için yazın soğutma, kışın ise ısıtmaya gerek duyulur. Ayrıca üretim alanlarında biriken kirli havanın (karbondioksit, amonyak, aşırı nem, vb. istenmeyen gazlar) dışarı atılabilmesi ve temiz havanın içeri alınabilmesi için bir havalandırma sistemine gerek vardır.

Mantar üretimi için son derece önemli olan bu koşullar modern işletmelerde ek tesis, araç ve gereçlerle yıl boyu sağlanmalıdır. Mantar üretimi için gerekli ısı, nem ve havalandırma gibi koşullar yerine getirildiğinde her yörede her mevsim mantar üretilebilir. Ancak küçük işletmelerde ve mevcut boş alanlarda doğal iklim koşullarından yararlanılarak basit ısıtma ve havalandırma yöntemleriyle mevsimlik (sonbahar, kış ve ilkbaharda) mantar üretimi de yapılabilir.

Mantar yetiştiriciliği oldukça hassas bir iştir. Üretim için kullanılacak binalarda, iklimlendirmenin yanında sağlıklı üretimi gerçekleştirebilecek hijyenik koşulların sağlanması da gereklidir. Üretim yapılacak binanın içinde ya da yakınlarında kirlilik oluşturacak ya da hastalık ve zararlılara yataklık edecek ev atıkları, kanalizasyon, gübre vb. materyaller ile kümes, ahır gibi hayvancılık yapılan alanlar bulunmamalıdır. Bunların dışında yetiştirme yerinin yerleşim yeri sınırları dışında olması gerekir. Çünkü kompost hazırlığı sırasında çevreyi rahatsız edecek koku ve görüntüler ortaya çıkar.

Mantar üretiminde değişik şekil ve yapılarda binalar kullanılmaktadır. Bu amaçla kullanılan binalar şu şekilde sıralanabilir:

1- Mağara ve tüneller Mağara ve tünellerde iklim, doğa koşullarından daha az etkilenmektedir. Bu gibi yerlerde sıcaklık yazın 18-20 0C, kışın 5-12 0C arasında ve hava nemi de % 50-80 arasında değişmektedir. Ek bir ısıtma ile kışın sıcaklık istenilen düzeye çıkarılabilir. Bu tip yerlerde en önemli sorun havalandırmadır. Mağara ve tünellerde içeride yeterli hava değişimi sağlayacak ve kirli havanın dışarıya atılabileceği bir havalandırma sistemine gerek vardır. Üretim yalnızca taban üzerinde plastik torbalarda yapılabileceği gibi tavan yüksekliğine bağlı olarak ranzalar üzerinde de yapılabilir.

2-Kümesler, boş bina, ambar, depo ve bodrumlar Modern mantar üretim işletmeleri büyük yatırım gerektirdiğinden bu alanlar özellikle başlangıçta daha az sermaye ile üretimin gerçekleştirilebileceği yerlerdir. Daha az sermaye gerektirmesi yanında boş bulunan ya da yılın belirli zamanları kullanılan bu gibi alanlar mantar yetiştiriciliği ile değerlendirilmiş olmaktadır.

3-  Ticari soğuk hava depoları Meyve sebze depolarının boş kaldığı ilkbahar ve yaz aylarında soğuk hava depolarında mantar yetiştirilebilir. İlkbahar aylarında ek bir ısıtmaya gerek duyulmadan ve yaz aylarında mantarın optimum sıcaklık isteği soğutucular çalıştırılarak sağlanabileceğinden böyle depolarda modern mantar işletmelerinden alınan verime yakın verim alınabilmektedir.

4- Modern mantar işletmeleri Modern anlamda mantar yetiştiriciliği için mantarın istediği en uygun koşulların yıl boyu sağlanması gerekir. Yukarıda saydığımız alanlarda mantarın optimum istekleri yıl boyu istenilen düzeyde gerçekleştirilemez. Bu nedenle ticari amaçlı üretim için mantarın optimum isteklerinin yaratılabileceği ve çevre koşullarının sürekli denetim altında tutulabileceği özel işletmelere gerek vardır. Büyük bir sermaye yatırımı gerektiren böyle bir işletme mantar üretimi için gerekli en uygun koşulları yaratacak birimleri; ısıtma, soğutma, nemlendirme, havalandırma ve sirkülasyon (hava dolaşımı) sistemlerini kapsamalıdır.

Yer seçiminde, işletme giderlerinin en düşük ve işletme gelirlerinin en yüksek olduğu, bir başka deyişle, en yüksek karın sağlanacağı yerleşim (üretim) alanının aranması gereklidir. Yer seçimi konusu iki biçimde ele alınabilir; birincisi bölgenin seçimi, ikincisi ise o bölge içinde işletmenin kurulacağı arazi ya da arsanın seçimidir.

Bölgenin seçiminde aşağıdaki özellikler göz önünde bulundurulmalıdır:

• Üretimde kullanılacak sap, kepek, misel, taze at gübresi vb. ana ve yardımcı ham maddelerin sağlanma durumu
• Ham maddelerin taşınmasından kaynaklanan maliyet artışları Ø Mantar üretimi için kullanılacak işgücünün nereden ve nasıl sağlanacağı
• Enerji ve yakıt durumu
• İklim koşulları
• İşletmenin büyüklüğü
• Artıkların değerlendirilmesi

Üretilecek mantarın nerede, nasıl satılabileceği Ulaşım yönünden, en az masrafla ana ulaşım şebekesine bağlanma olanağı sağlayacak yörelere öncelik verilmelidir. Enerji ve suyun kolay ve ucuz sağlanabileceği ve artıkların az masrafla atılabileceği arsalar ön plana alınmalıdır.