Kabak Yetiştiriciliği

Kabak yetiştirilme mevsimleri ve değerlendirilme şekillerine göre özellikleri yönünden diğer sebzelerden önemli ölçüde farklılık gösteren bir yazlık sebzedir. Ülkemizde yazlık kabak üretimi son yıllarda örtü altında yapılan yetiştiricilik ile kış aylarıda dahil olmak üzere bütün yıl boyunca yapılmaktadır.

EKOLOJİK İSTEKLER

İklim isteği

Yazlık kabaklar diğer kabakgillere göre düşük sıcaklıklara daha toleranslıdır. Sert iklimlerden hoşlanmaz. Soğuklardan çabuk zarar görür. Aynı şekilde aşırı sıcaklıklardan da hoşlanmaz. İlkbahar ve sonbahar devreleri arasında uygun şartlarda iyi gelişir. Optimum sıcaklık isteği 20-27 0C’dir. Ancak 18-35 0C sıcaklıklarda rahatlıkla yetiştiricilik yapılabilir. Minimum sıcaklık isteği 8-10 0C’dir. 0 0C’nin altında donma belirtileri görülür.

Çimlenme için toprak sıcaklığının 10-22 0C olması gerekir. Gün uzunluğunun kabak için önemli bir etkisi yoktur. Nem bakımından seçiciliği yoktur nem isteği %70’dir. Alt ve üst değerleri pek sıkıntı yaratmaz. Ancak sıcak dönemlerde düzenli aralarla sulama yapılmalıdır. Sıcaklığın düşmesi veya artması bitkinin büyümesi ve gelişmesini yavaşlatır. 10 0C’nin üzerindeki sıcaklıklarda iyi gelişir. Açık tarla yetiştiriciliğinde tohum ekimi son donlar geçtikten sonra ve toprak sıcaklığı 100C’yi geçince yapılmalıdır.

Kabak ışıktan hoşlanan bir bitkidir. Gölgeli ve ağaç altlarında kabak yetiştiriciliği yapılmaz. Gölgeli yerlerde bitki hem narin bir yapı kazanır hemde bitki üzerinde dişi çiçek oluşturma ve meyve bağlama oranı azalır, verim düşer. Yazlık kabaklarda vegetasyon süresi yaklaşık 100 gündür. Uzun süreli kuraklık ve aşırı nem mantari hastalıkların yayılmasına neden olur. Bu nedenle yetiştirme dönemi ve yerinin çok iyi seçilmesi gerekir.

Toprak isteği

Kabaklar toprak isteği bakımında çok seçici olmamakla beraber çok ağır ve kumlu toprakları sevmez. Derin, geçirgen, su tutma kabiliyeti çok iyi organik ve mineral maddelerce zengin tınlı topraklarda en iyi mahsul ve tohum alınır.

Kumlu topraklarda çiftlik gübresi ve ticaret gübresi kullanılarak kabak yetiştiriciliği yapılabilir. Bu topraklarda erkencilik sağlanır. Ancak istenilen miktarda ürün alınamaz. Toprak pH’sı 6-7 civarında olmalıdır.

YETİŞTİRİLME ŞEKLİ

Toprak hazırlığı, ekim ve dikim

Yazlık kabak yetiştiriciliği açıkda ve örtüaltında yapılmaktadır. İklim şartları ve üretim zamanı dikkate alınarak toprak işleme yapılır. Ekim ve dikimden önce bir veya iki defa toprak işlenir. Tırmık geçilmek suretiyle tarla tesviye edilir. Toprak sıcaklığı 10-120C’yi bulduğunda ekim ve dikim yapılır. Yazlık kabak yetiştiriciliği açık tarla koşullarında yada örtüaltında olmak üzere fidelerin esas yetiştirilme yerlerine dikilmesi şeklinde uygulanır.

Plastik torba veya viyollara önceden hazırlanmış harç materyali doldurulur. Her saksı veya torbaya 2 veya 3 adet kabak tohumu ekilir. Tohumlar çimlendikten sonra en iyi gelişen bir fide bırakılır, diğerleri sökülüp atılır. Genç bitkiler (fideler) ekolojik koşullar elverişli hale geldiğinde 4-5 gerçek yapraklı oldukları dönemde esas yetiştirme yerlerine topraklı olarak dikilir.

Dikimden bir gün önce fidelerin topraklı olarak dikilebilmeleri için viyoller ve torbalar mutlaka sulanmalıdır. Bu şekilde topraklı olarak dikilen fideler daha önce mahsule yatacağı için erkencilik sağlanmış olur. Kol atmayan ve toplu halde büyüyen kabak fideleri 80-120 cm sıra arası 50-60 cm sıra üzeri mesafeler verilerek yerlerine dikilir.

Doğrudan tohum ekimi yöntemi ile yapılan yazlık kabak üretiminde ekime toprak sıcaklığının 10-12 0C’nin üzerine çıktığı zaman başlanır. Daha önce hazırlanmış üretim yerlerine kol atmayan ve toplu halde büyüyen yazlık kabak çeşitleri 60-80 cm sıra üzeri olacak şekilde her ocakta 2-4 tohum olacak şekilde ekilir. Kabak tohumları toprağın karakterine ve tav durumuna göre 3-5 cm derinliğe ekilmelidir.

Tohum ekiminden sonra ocakların üzeri kaymak tabakası bağlamış ise bu tabaka kırılmalıdır. Kaymak tabakasının olumsuz etkisi yağmurlama yapılarak da ortadan kaldırılabilir. Tohum ekiminden 4-8 gün sonra çimlenme olur ve bitkiler toprak yüzeyine çıkar.

Akdeniz sahil şeridinde yazlık kabak yetiştiriciliği yılda iki defa, erken ilkbahar dönemi Şubat ayı sonu Mart ayı başı, erken sonbahar yetiştiriciliği Ağustos ayı sonu Eylül ayı başı şeklinde iki dönem halinde yapılır. Tek ürün olarak yetiştiriciliğinde kasım ayında fidelerin dikimleri araziye yapılır.

Çapalama

Doğrudan tohum ekimi yöntemi ile yapılan kabak yetiştiriciliğinde bitkiler toprak yüzeyine çıktıktan sonra 3-4 yapraklı olduklarında yabancı otları ayıklamak, boğaz doldurmak ve toprağı havalandırmak maksadıyla ilk çapa yapılır. İlk çapa işlemi sırasında bazı yetiştiriciler seyreltme işlemide yapar. Bunun için her ocakta en iyi gelişen bir veya duruma göre iki bitki bırakılır. Birinci çapadan 2 veya 3 hafta sonra yağış ve yabani ot durumuna göre ikinci çapa yapılır. Ekolojik koşullara ve bitki gelişimine bağlı olarak 2-3 hafta ara ile 3. Hatta 4. çapa yapılabilir.

Sulama

Ekolojik koşullar kurak giderse aşırıya kaçmamak şartıyla bitkilerin ihtiyacı oranında sulama yapılır. İlk meyveler görüldükten sonra sulama işi büyük önem taşır. Kabak meyveleri çok hızlı büyüdüğü için sulamayı oldukça sık aralarla ve mümkünse 3-4 gün aralarla yapmak bitkinin gelişmesi ve verim bakımından çok faydalıdır. Sulama damla sulama şeklinde yapılmalıdır.

Kabaklarda susuzluk sabah ve akşam saatlerinde yapraklarının anormal olarak pörsüyüp aşağıya doğru sarkmaları ile kolayca anlaşılır. Bitkilerde bu belirtiler görülmeden zamanında sulama yapılmalıdır.

Gübreleme

Kabaklar toprakta organik besim maddelerinin fazla olmasından hoşlanır. Dekara 4-6 ton arasında iyice yanmış çiftlik gübresi verilir. Bitkinin gelişmesi meyvelerin istenilen büyüklüğe ulaşabilmesi için toprakta yeterince organik besin maddeleri bulunmalıdır. Kabak yetiştiriciliğince çeşitlere bağlı olarak dekara 8-12 kg azotlu gübre, 10-15 kg fosfor, 10-12 kg potasyum verilir. Çiftlik gübresi uygulaması yapılacaksa bu gübre sonbaharda yada ekim ve dikimden bir ay önce toprağa verilmelidir.

Olgunluk, Hasat ve Depolama

Kabaklarda pek hıyar yetiştiriciliğinde olduğu gibi pek budama yapılmamaktadır. Örtüaltı yetiştiriciliğinde parçalanan, hastalanan yaprakların koparılması yeterli olmaktadır. Meyve tutumu arılarla sağlanmaktadır. Erken ilkbaharda çiçeklenme başladıysa arıda yoksa elle tozlama yapmak yada hormon püskürtmek gereklidir. NAA 2-3 ppm, NAD 6-8 ppm hormonları püskürtülerek meyve tutumu sağlanır.

Yazlık kabaklarda partenokarpi söz konusu değildir. Yazlık kabaklarda en uygun hasat büyüklüğü çeşidin normal iriliğinin 1/3’ünü aldığı 10-25 cm uzunluğa ulaştığı zamandır. Aynı şekilde bu kabak çeşitleri süt olgunluğuna veya çiçeği burnunda tabir edilen, taç yaprakları meyve üzerinde iken de hasat edilir. Kabak içindeki çekirdekler belirginleşmeye başlamadan önce hasat yapılmalıdır. Turfanda kabak üretiminde kabak meyveleri küçük olarak hasat edilir.

Bu şekilde ortalama meyve ağırlığı azalmasına karşın bitki başına meyve sayısının arttırılmasıyla bitki başına meyve verimi artırılmış olur. Hasat büyüklüğüne gelmiş olan yazlık kabak meyveleri sabah ve akşam saatlerinde meyvelerin sapı bıçakla veya makasla kesilerek hasat edilirler. Yazlık kabaklar piyasaya ambalaj içinde veya dökme olarak gönderildiği Erken dönemde hasat edilen yazlık kabaklar küçük oldukları için ambalaj içinde pazarlanmalıdır.

Aksi taktirde meyvelerde zararlanmalar olur. Yazlık kabaklar hasat sonrasında hemen pazara sevk edilmelidir. Bir haftalık bekleme süresi içinde su kaybetmemesi, pörsümemesi, ve tazeliğini koruması istenir. Havaların soğuk olduğu dönemde özel bir korumaya gerek yoktur. İlkbahar sonları, yaz ayları ve sonbahar başlangıcında serin bir yerde muhafaza edilebilirler.

Verim

Yazlık kabak çeşitlerinde ekolojik koşullar yetiştirme tekniği ve üretilen çeşidin özelliğine bağlı olarak bitki başına 3-4 kg ürün alınabilir. Açıkda yapılan yetiştiricilikte dekardan 4-6 ton yazlık kabak hasat edilebilir. Örtüaltı yetiştiriciliğinde ise 6-12 ton arasında verim alınabilir