Domates Hastalık ve Zararlıları
DOMATESTE KURŞUNİ KÜF HASTALIĞI (Botrytis cinerea)
Hastalık Belirtisi:
Her bitkide birbirinden farklı belirtilere neden olur. Hastalık gövde ve meyvelerde zarar meydana getirir. Lekeler önceleri toplu iğne başı büyüklüğünde olup bitkinin iç kısmında gelişerek genişler ve dokulara yayılırlar. Bitki dokusu çatlar ve konukçunun su kaybına neden olur. Gövde ve meyve sapı lekeleri nedeniyle meyve dökümü ortaya çıkar. Konukçunun çiçek zamanında taç yaprakları hastalığa çok duyarlıdır. Hastalık etmeni bu kısımlardan girerek meyveye geçer ve meyve çürüklüğünü başlatır. Yumrulu bitkilerde lekeler büyüdükçe yumuşak çürüklük oluşur. Hastalığın gelişmesi için en uygun koşullar 20–25 0C sıcaklık ve %95– 98 orantılı nemdir.
Hastalığın Görüldüğü Bitkiler: Bu hastalık hemen hemen tüm sebzelerde görülür.
Mücadele Yöntemleri:
Kültürel Önlemler:
Seralarda iyi bir havalandırma yapılarak sıcaklık ve orantılı nemin yükselmesi önlenmelidir. Bitkiler arasında hava akımının olabilmesi için sık dikimden kaçınılmalıdır. Hastalıktan zarar görmüş olan bitkiler sökülerek imha edilmelidir. Dengeli gübreleme ve iyi bir bakım yapılarak bitkilerin sağlıklı gelişmeleri sağlanmalıdır. Çiğ olasılığına karşı güneş batımından 2 saat önce seralar ısıtılmalıdır. Hasattan sonra hastalık etmeninin dayanıklı yapılarının toprağa karışmasını önlemek için bütün bitki artıkları toplanarak yakılmalıdır.
Kimyasal Mücadele:
Çevrede ilk hastalık belirtileri görüldüğünde veya bitkiler çiçeklenme devresinde iken başlanmalıdır. İlaçlamalar 10 gün arayla yapılmalıdır.
Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: İl/ilçe Müdürlükleri ve reçete yazma yetkisi bulunan kişilerce belirlenmelidir.
DOMATESTE BAKTERİYEL KANSER VE SOLGUNLUK HASTALIĞI (Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis)
Hastalık Belirtisi:
Hastalığı oluşturan bakteri tohumla taşınabilir. Ayrıca hastalıklı bitki artıklarıyla toprağı da bulaştırabilir. Tohumda bulunan bakteri doğrudan doğruya iletim demetlerine geçer ve bitkinin her tarafına yayılır. Domates bitkileri çiçek devresine yaklaştığında alt yapraklardan itibaren solma başlar ve zamanla yukarı doğru ilerler.
Bu solgunluğun bitkinin tek tarafında görülmesi ve solan yaprakların zamanla kuruması hastalığın tipik belirtisidir. Solgunluk belirtisi gösteren bitki ortadan ikiye kesildiğinde iletim demetleri boyunca ince sarı, açık kahverengi renk değişikliği görülür. Hastalığın ileri devrelerinde domates gövdesinde yara ve çatlamalar oluşur. Bu nedenle hastalığa bakteriyel kanser de denir. Meyvelerde ise ortası açık kahverengi, çevresi beyaz haleli ve kuş gözü olarak tanımlanan lekeler oluşur. Hastalıkla bulaşık tohumların rengi değişir ve çimlenme gücünü yitirir.
Hastalığın Görüldüğü Bitkiler: Domates, biber, köpek üzümü
Mücadele Yöntemleri:
Kültürel Önlemler:
Temiz tohumluk kullanılmalıdır. Hastalıklı bitkiler sökülerek imha edilmelidir. Seralar sık sık havalandırılmalı, seralarda domateste koltuk alma işlemi yapılırken hastalık görülen bitkiler en sona bırakılmalıdır. Hastalığın görüldüğü seralarda 2 yıl süreyle ekim nöbeti uygulanmalı, domates ve biber dışındaki bitkiler yetiştirilmelidir.
Kimyasal Mücadele: Etkin ve ekonomik bir Kimyasal Mücadele yöntemi yoktur.
DOMATES ÖZ (GÖVDE) NEKROZU
(Pseudomonas corrugata), (P. viridiflava), (P. cichorii), (P. mediterranea), (Erwinia carotovora subsp. carotovora) (E. c. subsp. atroseptica), (E. chrysanthemi)
Hastalık Belirtisi:
Hastalığı oluşturan bakteriler toprak kaynaklıdır. Düşük gece sıcaklıkları ve yüksek orantılı nem hastalığı teşvik etmektedir. Üst yapraklarda solgunluk ile birleşen bir sararma görülür. Gövde üzerinde özellikle koltuk yerlerinde kahverengi siyah lekeler oluşur. Gövde, yaprak ve meyve sapları boyuna kesildiklerinde öz dokusunun kahverengi siyah renk aldığı görülür. Hastalığın ilerlemesiyle öz parçalanır ve boşalır. Hasta bitkiler genellikle ayakta kalır ancak bazen solgunluk ve ölüm ortaya çıkar. Gövde üzerinde kök gelişimi gözlenebilir.
Hastalığın Görüldüğü Bitkiler: Domates ve biber
Mücadele Yöntemleri:
Kültürel Önlemler:
Aşırı azotlu gübrelemeden kaçınılmalı, bitkiler dengeli bir şekilde beslenmelidir. Hastalıklı bitkiler seradan uzaklaştırılmalıdır. Bakım işlemleri yürütülürken bitkiler yaralanmamalı ve seralarda koltuk alma işlemi yapılırken hasta bitkiler en sona bırakılmalıdır.
Kimyasal Mücadele: Etkin ve ekonomik bir Kimyasal Mücadele yöntemi yoktur.
DOMATESTE BAKTERİYEL BENEK HASTALIĞI (Pseudomonas syringae pv. tomato)
Hastalık Belirtisi
Yaprak, sap, çiçek ve meyve saplarında kahverengiden siyaha kadar değişen küçük lekeler oluşur. İlerleyen dönemlerde yapraklardaki küçük lekelerin birleşmesiyle daha büyük lekeler oluşur. Meyvelerde küçük, koyu kahverengi, yüzeysel kabarcıklar şeklinde lekeler görülür. Hastalığı oluşturan bakteri tohumla taşınabilir. Ayrıca hastalıklı bitki artıklarıyla toprağı da bulaştırabilir.
Hastalığın Görüldüğü Bitkiler: Domates, patlıcan ve biber
Mücadele Yöntemleri:
Kültürel Önlemler:
Temiz tohumluk kullanılmalıdır. Fide döneminde Hastalık Belirtisi gösteren bitkiler fidelikten uzaklaştırılarak imha edilmelidir. Hastalıklı bitki artıkları yok edilmelidir. Fidelik ve seralar sık sık havalandırılmalıdır. Hastalığın görüldüğü seralarda 1 yıllık ekim nöbeti uygulanmalıdır.
Kimyasal Mücadele:
Fidelikte ve serada hastalık görülür görülmez koruyucu olarak yeşil aksam ilaçlaması yapılmalıdır. Fide döneminde haftada bir, Tarla da 8-10 gün arayla 2–3 uygulama yapılmalıdır.
Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: İl/ilçe Müdürlükleri ve reçete yazma yetkisi bulunan kişilerce belirlenmelidir.
DOMATES MİLDİYÖSÜ HASTALIĞI (Phytophthora infestans)
Hastalık Belirtisi:
İlk belirtiler yaprak ve gövdede üstten bakıldığında soluk yeşil renkte büyük, daha sonra esmerleşen sınırları belirsiz lekelerdir. Rutubetli havalarda yaprağın altına bakıldığında grimsi renkte, ince tüylü bir misel tabakası meydana geldiği görülür. Meyvede ise sapa bağlı kısma yakın küçük, gri kahverenginde lekeler meydana gelir.
Bu lekeler süratle büyüyerek kesin hudutları belli olmayan kahverengi benekli çürüklük halini alır. Koşullar hastalık için uygun olduğu takdirde hastalık tüm bitkiye yayılır ve bitkide yanıklık şeklini alır ve onun kurumasına neden olur. Kışı hastalıklı bitki artıklarında geçirir, ayrıca tohumla da taşınabilir. Hastalığın gelişmesi ve yeni yerlere bulaşmasında serin, rutubetli havalar önemli rol oynar. Sıcaklık 19–22 0C ve orantılı nem % 80 ve üzerinde olduğunda salgın yapar.
Hastalığın Görüldüğü Bitkiler:
Başta domates, patlıcan olmak üzere genellikle patlıcangiller familyasına ait yabani ve kültür bitkilerinde görülür.
Mücadele Yöntemleri:
Kültürel Önlemler:
Hastalıklı bitki artıkları ve meyveler toplanıp imha edilmelidir. Domates tarımı sabah ve akşam çiğ tutmayan güneye bakan yerlerde yapılmalıdır. Hastalığın her yıl epidemi oluşturduğu yörelerde sırık domatesçiliği yapılmalı, sıralar hakim rüzgar yönünde olmalıdır.
Kimyasal Mücadele:
İlaçlı mücadeleye çevredeki domates yapraklarında 3-5 mm çapında kahverengi lekelerin altında beyaz kül gibi örtünün görülmesiyle veya hastalığın her yıl çıktığı yerlerde, hastalık için uygun koşullar gerçekleşir gerçekleşmez başlanmalıdır. Mildiyö daha çok yaprakların altında olduğu için ilaçlama sırasında mutlaka yaprak alt yüzeylerinde ve bitkinin her tarafında bir ilaç tabakası oluşturmaya özen göstermelidir.
Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: İl/ilçe Müdürlükleri ve reçete yazma yetkisi bulunan kişilerce belirlenmelidir.
DOMATES YAPRAK KÜFÜ HASTALIĞI (Cladosporium fulvum)
Hastalık Belirtisi:
Domates yaprakları üzerinde önce sarı renkli lekeler oluşur. Daha sonra bu lekelerin alt kısmına rastlayan yerde zeytin renginde veya kahverengimsi bir küf meydana gelir. Hastalık kısa zamanda bütün yaprakları kaplar ve bitkiyi kurutur. Hastalık için en uygun koşullar 20–25 0C sıcaklık ve % 95 orantılı nemdir. Yaprakların alt tarafında koyu renkli küf tabakası oluşturur. Hastalık genellikle seralarda görülür.
Hastalığın Görüldüğü Bitkiler: Hastalık domatese özgüdür.
Mücadele Yöntemleri:
Kültürel Önlemler:
Hastalıklı bitki artıkları imha edilmelidir. Seralarda iyi bir havalandırma yaparak orantılı nem ve sıcaklık azaltılmalıdır.
Kimyasal Mücadele:
Yapraklarda ilk lekeler görüldüğünde (fidelerin seraya şaşırtılmasından 20 gün sonra ) ilaçlamalara başlanmalıdır. İlaçlamalar sıcak zamanlarda yapılmamalı, serin ve rüzgârsız havalarda ve 10 – 15 gün ara ile yapılmalıdır.
Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: İl/ilçe Müdürlükleri ve reçete yazma yetkisi bulunan kişilerce belirlenmelidir.
DOMATESTE ERKEN YANIKLIK HASTALIĞI (Alternaria solani)
Hastalık Belirtisi:
Bu hastalığa bitkilerin her devresinde rastlanır. Erken devrelerde fidelerde kök çürüklüğü veya kök boğazı yanıklığı yapar. İlk belirtiler yaşlı yapraklarda görülür. Yaprak, sap ve meyvede gayri muntazam küçük kahverengi lekeler halinde başlar. Lekeler iç içe daireler şeklinde 1–2 cm büyürler. Hastalığın şiddetli olması halinde bütün yapraklar kururlar. Çiçek ve meyve sapları hastalığa yakalanırsalar dökülürler, meyvelerde genellikle sapın tutunduğu kısımda koyu renkli çökük, çoğu zamanda sınırlanmış lekeler oluşur. Hastalık için uygun gelişme koşulları 28–30 0C’dir.
Hastalığın Görüldüğü Bitkiler:
Hastalık domates, patlıcan, patates, lahana, karnabahar ve havuçta görülür.
Mücadele Yöntemleri:
Kültürel Önlemler:
Temiz tohum kullanılmalı. Fidelikler ve seralar sık sık havalandırılmalı. Aşırı sulamadan kaçınılmalı. Hastalıklı bitki artıkları ve fideler tarladan uzaklaştırılmalı
Kimyasal Önlemler:
İlaçlı mücadeleye ilk belirtiler görülür görülmez başlanmalıdır. Bitkinin tüm yüzeyi ilaçlanmalı, ilaçlama serin ve rüzgârsız zamanlarda 7–10 arayla yapılmalıdır.
Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: İl/ilçe Müdürlükleri ve reçete yazma yetkisi bulunan kişilerce belirlenmelidir.
DOMATESDE BAKTERİYEL LEKE HASTALIĞI (Xanthomonas vesicatoria)
Hastalık Belirtisi
Yapraklarda ilk belirtiler küçük, şekilsiz, yağlımsı lekeler şeklindedir. İlerleyen dönemlerde lekelerin birleşmesiyle tüm yaprak kurur. Erken dönemde hastalık görülürse fide ve genç bitkiler tamamen kavrulur. Yaprak sapı, sap ve meyve sapında yaprak belirtilerine benzer yağlı görünüşte lekeler oluşur.
Meyvelerde ise başlangıçta küçük, zamanla büyüyen, hafifçe çukur, ortası çatlayan lekeler oluşur ve zamanla bu lekeler meyveyi tümden çürütebilir. Hastalığı oluşturan etmen tohumla da taşınabilen bir bakteridir. Hastalıklı bitki artıklarıyla toprağa geçip toprağı da bulaştırabilir. Özellikle çiçek devresinde domates bitkilerini hastalandırdığında önemli ürün kayıpları oluşturur.
Hastalığın Görüldüğü Bitkiler:
Domates, biber, köpek üzümü
Mücadele Yöntemleri:
Kültürel Önlemler
Temiz tohumluk kullanılmalıdır. Fide döneminde Hastalık Belirtisi gösteren bitkiler fidelikten uzaklaştırılarak imha edilmelidir. Fidelik ve seralar sık sık havalandırılmalıdır. Hastalığın görüldüğü seralarda 2–3 yıllık ekim nöbeti uygulanmalıdır.
Kimyasal Mücadele:
Fidelikte ve serada hastalık görülür görülmez koruyucu olarak yeşil aksam ilaçlaması yapılmalıdır. Koruyucu olarak Fide döneminde haftada bir, tarla da 8–10 gün ara ile 2–3 uygulama yapılmalıdır.
Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: İl/ilçe Müdürlükleri ve reçete yazma yetkisi bulunan kişilerce belirlenmelidir.
DOMATES GÜVESİ ( Tuta absoluta )
Tanımı ve yaşayışı
Ergin ince uzun vücutlu , 6-7 mm boydadır. Kanat açıklığı 10 mm’dir. Antenleri iplik şeklindedir. Grimsi kahverengi olan ön kanatları üzerinde irili ufaklı siyah noktalar bulunur . Yumurta: 0.4 mm uzunluğunda, 0.2 mm genişliğinde silindirik, sarı renklidir. Yumurtadan çıkan larvanın vücudu krem renkli, başı siyahtır. Dört larva dönemi geçirir. Olgunlaşan larvanın vücudu yeşile, başı kahverengiye döner. Larvanın başının arkasında bulunan koyu renkli bant ayırt edici en önemli özelliğidir. Larva dönemi 13-15 gün sürer. Dördüncü döneme doğru larvanın vücudunun üstü pembeleşir.
Pupa açık kahverenkli, 6 mm uzunluğundadır. Pupa dönemi 9-11 gün sürer. Erginler geceleri aktiftir, gündüzleri yaprakların arasında saklanırlar. Yumurtalarını yaprak, tomurcuk, meyve, sap ve gövdeye bırakırlar. Bir dişi yaşam süresince 120-260 adet yumurta bırakabilir. Toprakta ya da yaprakta açılan galerilerin içinde pupa olur. Çevre koşullarına bağlı olarak bir dölünü 29-38 günde tamamlar. Kışı yumurta, pupa veya ergin olarak geçirir. Zararlı, koşullar uygun olduğu sürece yılda 10-12 döl vermektedir.
Zarar şekli
Yumurtadan çıkan larva, bitkinin büyüme uçlarında, yaprak, meyve, sap ve gövdede galeriler açarak beslenir. Yaprakta açtığı galeriler, geniş şeffaf boşluklar şeklindedir. Bu galeriler daha sonra kahverengiye dönüşerek kurur. Yaprakta ve meyvede açılan galerilerde zararlının siyah renkteki pislikleri dikkat çekicidir. Larvanın meyvede açtığı galerilerin görüntüsü düzensizdir, galeriler meyvenin her tarafında görülebilir.
Domates meyvesinin her döneminde zarar yapabilir. Meyvede açılan galerilere mikroorganizmaların yerleşmesiyle çürümeler meydana gelir. Domates Güvesi zararı bazen patates güvesi ile çoğunlukla yeşilkurt zararı ile karıştırılmaktadır. Zarar şekli kabaca benzerlikler gösterse de kolaylıkla birbirinden farklı olduğu anlaşılacaktır. Çiftçilerimiz yeşilkurt zararını çoğu zaman önemsemediğinden mücadele yapmamakta, zarar birbirine karıştırıldığından fark edilebilir seviyeye ulaştığında mücadele iyice zorlaşmaktadır.
Yeşilkurt domates güvesine göre daha iri yapılı olup, meyve üzerinde meydana getirdiği zarar büyük yenikler şeklinde belirgin olup açtığı delikler daha büyüktür. Domates Güvesi zararı ise kabuk altına yakın etli kısımda beslenmekte ve açtığı delikler daha küçük çaplıdır. Daha çok olgunlaşmamış domates meyvelerini tercih eder. Yoğun popülasyonlarda domateste % 100’lere varan ürün kayıplarına neden olabilir.
Zararlı Olduğu Bitkiler:
Ana konukçusu domatestir. Domates güvesinin beslenmede tercih ettiği bitki domatestir. Patlıcangiller familyası bitkilerinden patates, patlıcan, biber, pepino ile bazı çiçeklerde de beslenebilir. Ayrıca yabani patlıcangillerden it üzümü ve şeytan elması isimli pıtrakta da beslenir. Zararlı, bulaşık domates meyveleri, domates fideleri, taşıma materyalleri (kasa, kutu vb) ve nakliye araçları ile taşınabilir.
Mücadele Yöntemleri
Kültürel Önlemler:
Fidelerin zararlı ile bulaşık olmamasına özen gösterilmeli, Zararlı ile bulaşık yaprak, meyve ve bitkilerin üretim alanından uzaklaştırılıp imha edilmeli. Üretim alanı ve çevresinde zararlıya konukçuluk edebilecek yabancı otlarla mücadele edilmeli, Hasat sonrası tarlada kalan zararlı ile bulaşık bitki artıkları imha edilmeli, Ürün münavebesi (Solanaceae familyasına bağlı olmayan ürünlerin yetiştirilmesi), Hasattan sonra derin sürüm yapılmalı, Yetiştirme tekniğine uygun gübreleme ve Sulama yapılmalı, Seradaki giriş ve havalandırma açıklıkları zararlının giremeyeceği incelikteki tül ile kapatılmalıdır.
Biyolojik Mücadele:
Doğal düşmanlardan Nesidiocoris tenuis, Ülkemizde birçok bölgede saptanmıştır. Domates güvesine karşı ticari olarak da ruhsatlı olan bu predatör zararlının yumurta ve larva dönemleri ile beslenmektedir.
Örtüaltı yetiştiricilikte biyolojik mücadele kapsamında yumurta parazitoiti Trichogramma evanescens ve avcı böcek N. tenuis birlikte salınmalıdır. Seralarda feromon tuzaklarda Domates güvesi ilk görüldüğünde Nesidiocorus tenuis, Macrolophus caliginosus gibi faydalı böcekler 0,5 adet faydalı böcek/m2 olacak şekilde salım yapılmalıdır. Yoğunluk arttıkça faydalı böcek salımına etiketinde tavsiye edildiği uygulama dozunda devam edilir.
Nesidiocorus tenuis ve Macrolophus caliginosus Ege ve Akdeniz Bölgesi’nde bulunmaktadır. Yayılması ve etkinliğinin arttırılması için bu böcekler korunmalıdır. Sözü edilen faydalı böcekler Domates güvesi’nin bulunduğu alanlara salınmalıdır. Bu faydalı böcekler Domates güvesi’nin bulunmadığı durumlarda bitki ile beslendikleri için salım yapılırken bu husus dikkate alınmalıdır.
Biyoteknik yöntemler:
Domates güvesine karşı kitle halinde yakalama yönteminde örtüaltında, feromon+su tuzakları ya da ışık+feromon+su tuzakları, açık alanda delta tipi feromon tuzak ve feromon+su tuzakları kullanılabilir. Kitle halinde yakalama feromon tuzaklarının kullanıldığı seraların zararlının girişini önlemek amacıyla havalandırma açıklıklarının tül ile kapalı ve çift kapılı olması zorunludur. Zararlının tuzakla tespiti ve izlenmesi
Tohum ekiminden önce zararlının bulunup bulunmadığını belirlemek için fideliklerde; 1 adet/da, üretim alanındaki varlığının belirlenmesi ve populasyonun izlenmesi için seralarda 1 adet/da ve tarlada 1-2 tuzak/ha delta tipi tuzak asılır. Tuzaklar bitkiden 1 m yükseklikte olmalı ve haftada iki kez kontrol edilmelidir. Tuzakta ilk kelebek görüldüğünde seralarda ve tarlada kitle yakalama yöntemi uygulanır.
Zararlının tuzakla kitle yakalama yöntemi
Zararlının mücadelesi için serada ve tarlada feromon kapsülü ve su tuzağı birlikte kullanılır. Tuzaklar, eşit aralıklar ile yerden 20-30 cm yüksekliğe yerleştirilir. Tuzaktaki su azaldığında su ilave edilmelidir. Tuzaklar serada 2-4 adet/da, tarlada ise 4-6 adet/da olacak şekilde ruhsatında tavsiye edildiği şekilde yerleştirilir. Su tuzağına düşen kelebeğin kurtulmaması için suyun içine deterjan veya su üzerinde ince bir film tabakası oluşturacak kadar sıvı yağ ilave edilmelidir. Tuzaklar kirlendikçe temizlenmeli, su azaldıkça ilave edilmeli ve üretim sezonu süresince kullanılmalıdır.
Kimyasal Mücadele:
Kimyasal mücadelede domates güvesinin ergin çıkışını saptamak için üretim sezonunun başlangıcından itibaren tarlada ve serada eşeysel çekici tuzaklar kullanılır. Tuzaklar haftada bir kontrol edilir ve tuzakta ilk kelebek görüldüğünde üretim alanının büyüklüğüne göre en az 100 bitki kontrol edilerek, bitkinin çiçek, yaprak, sap ve sürgünlerinde, yumurta ve tırtıl aranır.
100 bitkiden 3’ü yumurta ve tırtıl ile bulaşık ise mücadeleye karar verilir. İlaçlamadan 5 ila 6 gün sonra bitkiler tekrar kontrol edilir. Bitkinin her tarafı ilaçla kaplanacak şekilde uygulama yapılır. Gerekirse ilaçlama tekrarlanabilir.
Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: İl/ilçe Müdürlükleri ve reçete yazma yetkisi bulunan kişilerce belirlenmelidir.
DOMATES PAS AKARI (Aculops lycopersici
Tanımı ve Yaşayışı:
Domates pas akarı sarımsı beyaz renkte, hafif kambur, ince uzun, iğ şeklindedir. Dişiler 140-180 mikron boyundadır. Gözle görülmezler. Kışı, tarladaki bitki artıkları arasında geçirir. Sıcaklığın yüksek ve orantılı nemin düşük olması zararlının çoğalmasını hızlandırır. İlk önce bitkinin yere yakın gövdesinde, daha sonra yapraklarda ve meyvede görülürler. Zararlı yaz boyunca üremeye devam ederek çok sayıda döl verir.
Zarar Şekli:
Bitkinin öz suyu ile beslenirler. Önce bitki gövde ve meyvelerinde yağımsı, bronz bir renk değişimi görülür. Zarar gören gövde ve yaprakların rengi parlak kahverengi veya kızılımsıdır. Alt yapraklarda kuruma olur. Yapraklar kavrulmuş gibi sert ve gevrektir. Gövde üzerinde çatlamalar olur ve büyüme durur. Meyvelerin üzeri sertleşir ve çatlar.
Zararlı Olduğu Bitkiler:
Domates, biber, patlıcan, patates gibi sebzelerin yanında tütün, süs bitkilerinden petunya ve bazı yabancı otlarda zararlıdır.
Mücadele Yöntemleri:
Kültürel Önlemler
Zararlının beslendiği bitkilerin bulunduğu alanlara yakın yerlerde fide yetiştirilmemelidir. Hasattan sonra derin sürüm yapılmalı, bitki artıkları tarlalardan uzaklaştırılmalıdır. Domates tarlalarını çevreleyen alanlarda yabancı otlar imha edilmelidir.
Kimyasal Mücadele: İlk görüldüğünde ilaçlama yapılmalıdır.
Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: İl/ilçe Müdürlükleri ve reçete yazma yetkisi bulunan kişilerce belirlenmelidir.
DOMATES LEKELİ SOLGUNLUK VİRÜSÜ (Tomato Spotted Wılt Tospovirus)
Hastalık Belirtisi:
Hastalık etmeni Tospovirus grubuna dahil bir virüsdür. Virüs Thirips türleri ile aktif olarak taşınır. Domates yapraklarında bronzlaşma, kıvrılma, nekrotik çizgiler ve benekler oluşur. Yaprak sapı, gövde ve yeni gelişen sürgünlerde koyu kahverengi sürgünler gözlenir. Sürgün ucunda geriye doğru ölüm, bitkide tek yönlü bodurluk ve solgunluk tipik belirtisidir.
Olgun meyve üzerinde açık kırmızı veya sarı alanlar görülür. Yapraklarda klorotik çizgili lekeler veya nekrotik noktalar görülür. Biberde olgun meyvede iç içe sarı halkalar görülür. Marulda bitkinin tek tarafında yapraklarda klorotik lekeler görülür ve renk değişimi göbeğe kadar ilerler. Marul bitkisinde tek taraflı gelişme geriliği olur.
Hastalığın Görüldüğü Bitkiler:
Biberlerde bitkinin tamamında bodurluk, sararma ve solgunluk görülür.
Mücadelesi:
Kültürel Önlemler:
Tohum yatağı hazırlanırken alan yabancı otlardan ve süs bitkilerinde temizlenmelidir. Üretim alanlarında yabancı otlarla mücadele edilmelidir. Üretim alanında thiripslerle mücadele edilmelidir.
DOMATES MOZAYİK VİRÜSÜ (Tomato Mosaic Tobamovırus)
Hastalık Belirtisi:
Hastalık etmeni Tütün mozaik virüsüdür. Hastalıklı bitki artıkları, yabancı otlar, sigara ve tütün kırıntılarında yaşayışını sürdürebilir. Konukçularından mekanik olarak taşınır. Yapraklar üzerinde açık yeşil, sarı ve koyu yeşil renkte mozaik lekeler görülür.
Yapraklarda kıvrılma görülür ve yapraklar esnekliğini kaybederek kırılgan bir yapı alır. Bitkilerde bodurluk oluşur. Yapraklarda mor renk oluşumu görülür. Yaprak ve meyvelerde uzun kahverengi çizgiler görülür.
Hastalığın Görüldüğü Bitkiler:
Bütün sebzeler, tütün ve yabancı otlar etmenin konukçusudur.
Mücadelesi:
Kültürel Önlemler:
Fidelikte ve tarlada şüpheli görülen bitkiler imha edilmelidir. Bakım işlemlerinden önce eller bol sabun ve su ile yıkanmalıdır. Fidelikte ve tarlada sigara ve tütün içilmemelidir. Tütün artıkları herhangi bir amaçla kullanılmamalıdır. Bakım işlerinde kullanılan aletler %5 lik hipolu su ile dezenfekte edilmeli.
Hasattan sonra bitki artıkları imha edilmelidir. En az 2 yıllık Ekim nöbeti uygulanmalıdır. Sertifikalı tohum kullanılmalıdır.