Badem Hastalık ve Zararlıları

BADEM DAL KANSERİ (Pseudomonas amygdali)

Hastalık Belirtisi

Bakteri, kışı badem ağacındaki kanser yaralarında ve yaprak izlerinde geçirmektedir. Hastalığın en önemli belirtisi, yıllık sürgünlerde, dal ve gövdede oluşan kahverengi kanser yaralarıdır. Ağaçlar erken ilkbaharda henüz dormant dönemde iken, yaprak izle­rinin bulunduğu kabuk kısmında zamanla uzunlamasına bir çatlaktan odun kısmına doğru yayılan şişkinlikler oluşur. Enfekteli kabuk dokusu parça parça yarılır ve kanserler açılır.

Gözler etrafında yayılan kanser yaraları ise gözlerin ölmesine ve ürün azalmasına neden olurlar. Bu kanser yaraları yıldan yıla büyürler. Has­talığa yakalanmış ağaçlarda gelişme ve yaprak durumu zayıflar, ağaç zamanla kurur.

Hastalığın Görüldüğü Bitkiler: Hastalığın konukçusu sadece badem çeşitleridir.

Mücadele Yöntemleri:

Kültürel Önlemler:

Aşı kalemlerinin ve aşı aletlerinin temiz olması gereklidir. Kanserle bulaşık bahçelerde budama işlemi ağustos-eylül aylarında ya­pılmalıdır. Budama aletleri sık sık % 3 lizol eriyiği veya % 10’luk sodyum hipoklorite batırılmalıdır. Budama artıkları hemen yakılmalıdır.

Kanserle bulaşık bahçelerde hasat sırıkla değil elle yapılmalıdır. Budama yerlerine % 5’lik göztaşı eriyiği sürülmeli, göztaşı kuruduktan sonra da aşı macunu ile kapatılmalıdır. Yeni bahçe tesis ederken hastalığa dayanıklı badem çeşitleri dikilme­lidir.

Kimyasal Mücadele:

ilaçlama: Sonbaharda yapraklar %75 oranında dökülünce, İlkbaharda çiçek tomurcuklarının patladığı ve kırmızı uçların gö­rüldüğü pembe dönemde yapılır.

Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: İl/ilçe Müdürlükleri ve reçete yazma yetkisi bulunan kişilerce belirlenmelidir.

BADEM İÇKURDU (Eurytoma amygdali)

Tanımı ve Yaşayışı:

Badem iç kurdunun ergini siyah renkli bir arıcık olup, dış görünüşü ile tamamen kanatlı bir karıncayı andırır. Badem iç kurdu kışı badem meyvesi içinde olgun larva döneminde ge­çirir ve meyve içinde pupa olur. Doğada ilk erginlerin görünme zamanları nisan ayı ortalarından hazira­nın ilk haftasına kadar değişiklik göstermektedir.

Zarar Şekli:

Badem iç kurdu ergini, yumurtasını meyvenin içine koyarken, meyve üzerinde çok küçük yara izi oluşturmaktadır. Ancak meyve gelişimiyle birlikte bu iz kaybol­maktadır. Asıl önemli zararı larvalar yapmaktadır. Larva saldırısına uğramış bademler sağlam­lardan daha çabuk kuruyarak renk değiştirir. Üst kabuktaki açık yeşil renk kaybolur. Kış aylarında ise üst kabuk rengi tamamen es­merleşir. Beslenme ilerledikçe zamanla iç kıs­mını tamamen yiyerek boşaltırlar ve sadece meyve içinin kabuğu kalır.  Erginin çıkış yaptığı meyvelerin kabuk kısmında yaklaşık 2 mm çapında çıkış deliği görülür.

Zararlı Olduğu Bitkiler: Badem, erik ve kayısı ağaçları.

Mücadele Yöntemleri:

Kültürel Önlemler:

Badem ağaçlarında çeşitlere göre meyvenin kurtlanma oranında fark­lılıklar olduğu bilinmektedir. Eğer bu kurtlanmayan çeşitler pomolojik özellikleri uygunsa, yeni tesis edilecek bademliklerde bu çeşitler tercih edilmelidir.

Mekanik Mücadele:

Badem iç kurdu ile bulaşık tüm bahçelerde hasat sırasında veya kış ay­larında ağaçlar üzerindeki ve yere dökülen kurtlu bademleri toplayarak yakmak veya çok derin şekilde toprağa gömmek zararlıya karşı en etkin mücadele yöntemidir.

Kimyasal Mücadele:

Badem ağaçlarında hasattan sonra yapılacak kontrollerde, asılı kalmış rengi esmer veya kararmış meyveler varsa bunlar o bademlikte badem iç kurdunun zarar yaptığını gösterir. Ancak mücadele sahalarının tespit edilebilmesi için söz konusu meyveler kırılarak larva olup, olmadığına bakılır. Bu kontrollerde eğer saha bulaşık bulunursa mücadele yapılır. Zararlı yoğunluğunun düşük olduğu bahçelerde ilk ergin çıkışında ya­pılan bir ilaçlama yeterlidir.

YAZICI BÖCEKLER

Meyve yazıcı böceği (Scolytus rugulosus)

Badem yazıcı böceği (S. amygdali )

Tanımı ve Yaşayışı:

Meyve yazıcı böceği erginleri, koyu esmer veya siyah renklidir. Zararlı, ağaç kabuklarının altında açmış oldukları galerilerde, çoğunlukla son dönem larva olarak kışı geçirir. Badem yazıcı böceği erginleri koyu kırmızımsı kahve renktedir.

Zarar Şekli:

Ağaçların odun ve kabuk kısımlarında türlere özgü galeriler açarlar. İlk galeriye bırakılan yumurtadan çıkan larvalar, bu ana galeriye dik açıda ikincil galerileri oluştururlar. Erginler ağaçların göz diplerinden girerek bu gözlerin kurumasına neden olur.

Yazıcı böcek saldırısına uğramış bir dalın kabuğu kaldırıldığında, 2-3 cm boyunda kısa bir ana galeri ve içi odun tozu ile dolu 10-20 cm uzunluğunda birçok galeri­nin varlığı görülür. Bakımsız ve zayıf ağaçlara saldırdıkları gibi, bunların da yine daima zayıf dallarını tercih ederler. Beslenme düzeni bo­zulan dalcıklar kurur. Bazı durumlarda sağlıklı ağaçlara da saldırırlar. Sonraki yıllarda meyve verimi düşer. Saldırdıkları ağaçları 2-3 yıl içinde kuruturlar.

Zararlı Olduğu Bitkiler: Zararlı olduğu başlıca konukçuları elma, armut, kiraz, erik, şeftali, kayısı, ayva, badem, fındık ve kestanedir.

Mücadele Yöntemleri:

Kültürel Önlemler:

Bu uygulamalar, en etkili mücadele yöntemidir. Daha çok zayıf ağaçları tercih eden bir zararlı olduğundan ağaçların budama, gübreleme, sula­ma ve toprak işlemesi ile kuvvetli tutulması gereklidir.

Mekanik Mücadele:

Budama artıkları bahçeden en az 2 km uzaklaştırılmalıdır (imha edil­melidir.). Bu artıklar yakacak olarak kullanılacaksa bir yere yığılmalı, bu yığınlara çoğalmak üzere gelen böceklerin talaş çıkardıkları görüldü­ğünde dal yığınları ilaçlanmalıdır.

Nisan, haziran ve eylül aylarında olmak üzere yılda üç kez ağaçlara taze veya solmuş dallar tuzak olarak asılmalı, parazit çıkışı olduktan sonra bu tuzak dallarda talaş çıkmaya başlar başlamaz, hepsi toplanıp yakı­larak imha edilmelidir. Aynı şekilde, bulaşık dallar bahçeden uzaklaştı­rılmalı, özellikle fidanlıklarda yerde kuru dal bırakılmamalıdır.

Kimyasal Mücadele :

İlkbaharda nisan-mayıs aylarında yapılacak gözlemlerle kurumuş dal­larda ergin çıkışları görülür görülmez birinci ilaçlama ve ilacın etki süresi dikkate alınarak ikinci ilaçlama yapılır. İkinci döle karşı yine aynı şekilde temmuz, ağustos aylarında yapılacak gözlemler sonucu ergin çıkışları görülür görülmez birinci ve ilacın etki süresi dikkate alınarak ikinci ilaçlama yapılır.